Хипергликемија е термин за состојбата на високо ниво на шеќер (т.е. гликоза) во крвта. Хипергликемијата се јавува кога вредноста на шеќерот во крвта е повисока од 11,1 mmol/L. Настанува затоа што телото нема доволно инсулин или не може ефикасно да го користи, при различни форми на дијабетес. Високиот шеќер во крвта треба да се третира бидејќи може да доведе до бројни негативни здравствени последици.
Иако високиот шеќер во крвта може да се третира со инсулин со брзо дејство, овој напис ќе се фокусира на исхрана и физичка активност, а не на лекови. Ако нивото на шеќер во крвта е екстремно високо, т.е. повисоко од 13,9 mmol/L, може да се развие она што е познато како кетоацидоза или дијабетична кома.
Кетоацидозата е почеста кај луѓето со дијабетес тип 1, а е последица на акумулација на кетонски тела во организмот и бара итна медицинска помош. Симптомите кои укажуваат на кетоацидоза се:
- жед и екстремно сува уста,
- гадење и повраќање,
- овошен мирис,
- абдоминална болка.
Кога е потребно да се намали шеќерот во крвта?
Посакуваната вредност на гликоза во крвта на гладно, т.е. пред оброк, е помеѓу 4,0 и 7,0 mmol/L, додека целната вредност на гликоза во крвта 2 часа по оброкот е помеѓу 5,0 и 10,0 mmol/L. Повисоките вредности се причина за загриженост и дополнително внимание треба да се посвети на контролирање на нивото на шеќер во крвта.
Како што веќе споменавме, хипергликемијата се смета за вредност на шеќер во крвта поголема од 11,1 mmol/L.
Некои симптоми може да бидат показател за превисоко ниво на шеќер во крвта. Тоа се:
- жед,
- често мокрење,
- замор,
- незаинтересираност,
- недостаток на апетит,
- заматен вид,
- абдоминална болка.
Ако се сомневате на хипергликемија, измерете го нивото на шеќер во крвта и споредете го со вредностите наведени погоре.
Брзо намалување на шеќерот во крвта
Ако нивото на шеќер во крвта е високо, а урината не содржи кетонски тела, тогаш важно е да се утврди причината за високите нивоа на шеќер во крвта и истото да се ублажи или елиминира.
Причини за нагло зголемување на шеќерот во крвта:
- премногу храна, особено онаа богата со јаглени хидрати и масти,
- недоволна физичка активност,
- прескокнување на пропишаната терапија, на пр. недоволна доза на инсулин или заборавање да земете лекови за дијабетес,
- други лекови – некои лекови како што се стероиди и антипсихотици може да предизвикаат ненадејно зголемување на шеќерот во крвта,
- болести, како што се настинка или треска,
- особено стресни животни ситуации,
- краткотрајна или долготрајна болка, на пр. како резултат на изгореници од сонце,
- дехидрација.
Во некои случаи, не е лесно да се елиминира причината за висок шеќер во крвта. Затоа потребно е да се контактира со лекар и во соработка со него да се прилагоди терапијата. Меѓутоа, ако причината за малку покачен шеќер во крвта е прекумерна храна или недоволна доза на инсулин, можете сами да го намалите шеќерот во крвта.
Генерално, двата основни начини за брзо намалување на шеќерот во крвта се употребата на инсулин со брзо дејство во потребната доза и физичка активност.
Покрај употребата на инсулин со брзо дејство, шеќерот во крвта може да се намали и со физичка активност која го зголемува пулсот, како што е брзо одење. Физичката активност помага да се намали нивото на шеќер во крвта бидејќи на мускулите им е потребен шеќер како извор на енергија за активност.
Меѓутоа, ако нивото на шеќер во крвта е повисоко од 13,3 mmol/L, прво е потребно да се провери дали има кетонски тела во урината. Ова може да се направи дома со помош на тест лента.
Ако во урината се присутни кетонски тела, треба да се избегнува вежбање бидејќи може дополнително да го зголеми нивото на шеќер во крвта.
Покрај вежбањето, високото ниво на шеќер во крвта може да се намали и со пиење доволно течности, особено вода. Внесувањето течности го стимулира мокрењето а со тоа и елиминацијата на вишокот гликоза. Покрај тоа, редовното пиење вода го намалува ризикот од хипергликемија.
Додека се обидувате да го намалите шеќерот во крвта, се препорачува редовно да го следите и да го мерите во просек на секои половина час. Ако нивото на шеќер во крвта не се намали, треба да се јавите кај вашиот лекар.
Откако ќе го намалите шеќерот во крвта, важно е да одредите зошто се случило наглото зголемување на прво место. На овој начин ќе можете да спречите појава на компликации во иднина.
Природни лекови за висок шеќер во крвта
Генерално, целта на терапијата за дијабетес е да се спречи или одложи појавата на компликации и да се зачува квалитетот на животот.
Правилната исхрана е една од основите на терапијата за дијабетес. Токму правилната исхрана, прилагодена на нутритивните потреби на секој дијабетичар, може да спречи појава на хипергликемија и генерално да помогне во регулирањето на шеќерот во крвта.
Иако бројни веб-страници нудат списоци на храна кои се таканаречени природни лекови за висок шеќер во крвта, Американското здружение за дијабетес нагласува во своите официјални упатства дека не постојат јасни докази за ефикасноста на користењето на разни витамински и минерални додатоци, или употребата на билки или зачини за контролирање на нивото на шеќер во крвта. Тие ги наведуваат алое вера и цимет како примери на билки и зачини.
Иако не постои единствена храна што може да го замени придржувањето до правилна диета за дијабетичари, постојат одредени намирници кои навистина можат да помогнат во одржување на нормалното ниво на шеќер во крвта.
Еден добар природен лек за намалување на шеќерот во крвта е веројатно најпознатиот зачин кај дијабетичарите, односно циметот. Студијата на група американски научници објавена во 2013 година, која ги сумираше заклучоците од 10 други различни научни студии, покажа дека консумирањето до 6 грама цимет дневно може да има корисни ефекти врз нивото на гликоза на гладно и нивото на холестерол и триглицериди кај луѓето со дијабетес тип 2.
Треба да се има на ум дека цејлонскиот цимет е подобар избор од обичниот цимет поради неговата помала количина на кумарин.
Исто така, се покажа дека оцетот а посебно јаболковиот е потенцијално корисен додаток на терапијата за дијабетес. Оцетот го успорува варењето на внесените јаглехидрати, а со тоа и брзината со која шеќерот влегува во крвта. Дополнително, докажано е дека оцетот го подобрува лачењето на инсулин од панкреасот и искористувањето на шеќерот во мускулите.
Се покажа дека конзумирањето на 2 лажици оцет со оброк може да го намали нивото на гликоза во крвта 30 минути по оброкот за дури 1 mmol/L, во споредба со неконзумирањето оцет со оброк.
Индиска студија објавена во 2017 година во списанието Ayu покажа дека дополнувањето со 10 грама семки од пискавица во текот на 6 месеци (натопено во топла вода) може да доведе до намалување на нивото на шеќер во крвта на гладно и нивото на HbA1c.
Ефективноста на некои намирници врз нивото на шеќер во крвта сè уште не е тестирана кај луѓе, но тие досега покажаа ветувачки резултати во студиите на животни, па вреди да се даде шанса.
Чичока, поради содржината на растворливи диететски влакна, или таканаречен инулин, може позитивно да влијае на нивото на гликоза во крвта, како и на мастите во крвта. Инулинот делува како пребиотик – тој е храна за бактериите во цревата и на тој начин влијае на нивото на гликоза во крвта.
Се покажа дека консумирањето зелен чај има корисен ефект врз метаболизмот на јаглени хидрати и нивото на шеќер во крвта после оброците. Дневниот внес на зелен чај го подобрува ефектот на инсулинот врз клетките, односно ја зголемува инсулинската чувствителност.